“De omgevingsanalyse is als een satéprikker”

Keesjan Steverink vertelt in de Babbage Academy over het hoe en wat van een omgevingsanalyse

Als communicatieprofessional heb je vast wel eens van een omgevingsanalyse gehoord. Maar wat is het precies en waarom heb je het nodig? In onze Babbage Academy gaf Keesjan Steverink alle antwoorden over de omgevingsanalyse.

Keesjan heeft zijn sporen verdiend in de crisiscommunicatie en crisismanagement. Hij geeft hier trainingen over en is een expert op het maken van omgevingsanalyses. Hij werkt voor de Veiligheidsregio Utrecht en heeft onder andere meegewerkt in de communicatie rond de ramp met MH17 en rond de Nuclear Security Summit in 2014 in Den Haag. Met deze en vele ervaringen meer nam hij ons mee in de wereld van de omgevingsanalyse.

Hieronder vind je de meest gestelde vragen over omgevingsanalyses!

Wat is een omgevingsanalyse?

Een omgevingsanalyse is een rapport waarin de beleving en ervaringen van verschillende doelgroepen omtrent een bepaald bedrijf of incident worden geïnventariseerd. In een crisissituatie is er veel behoefte aan maatschappelijke communicatie. “Het is een soort thermometer van de samenleving”, volgens Keesjan. De analyse hiervan helpt bij het concreet inspelen op de verschillende gevoelens en communicatiebehoeften van de omgeving. 


Keesjan noemt als voorbeeld de schietpartij in de metro van Utrecht in 2019. Als gemeente wil je inspelen op de gevoelens van slachtoffers, maar ook van de inwoners van Utrecht, medewerkers van het openbaar vervoer in Utrecht en andere betrokkenen. Via verschillende media en eigen onderzoek probeer je daar achter te komen. “Als analist moet je naar buiten kijken”.

Hoe maak je een omgevingsanalyse?

Bij het maken van een omgevingsanalyse is het belangrijk uit te vinden wat betrokkenen willen weten over het incident. Ook wil je als analist weten hoe men zich gedraagt, welke partijen een belangrijke invloed hebben op de beeldvorming (denk aan influencers), welke informatie van invloed is en hoe deze informatie ‘geframed’ is.


In de analyse kijk je naar wat er is gebeurd, welke vragen daarover zijn, hoe mensen zich gedragen en welke emoties er leven. Als je dat op een rijtje hebt, kun je je richten op het advies hoe daarmee om te gaan (zie ook bovenstaand schema). De analyse is leidend bij het advies, maar “de analist maakt geen keuzes”, aldus Keesjan. “Blijf breed kijken en durf buiten de analyse te denken”.

Waarom maak je een omgevingsanalyse?

Met een omgevingsanalyse kom je er achter wat leeft in de samenleving betreffende een bepaald onderwerp. Je kan vinden welke partijen van elkaar te onderscheiden zijn (slachtoffers, stakeholders, omstanders, enz.) en welke vragen er leven. Het helpt de communicatie af te stemmen op de informatiebehoefte die er is. “

Je wil weten wat er speelt, je wil de buitenwereld naar binnen halen”, vertelt Keesjan. Als je weet wat er speelt, bijvoorbeeld als veiligheidsregio, weet je waar je de communicatie op moet richten. Als er vragen zijn, geef je antwoord; als mensen bang zijn, probeer je hen gerust te stellen. Dit kan alleen pas als je weet wat er gaande is en bij wie.


Ook de Black lives matter-demonstraties zijn volgens Keesjan een goed voorbeeld waarom een omgevingsanalyse belangrijk is. Je wil in beeld krijgen wat men voelt en vindt en in het geval van de demonstraties in coronatijd wil je ook weten hoeveel mensen naar een demonstratie zouden komen. Een omgevingsanalyse brengt dit goed in beeld.


Welke bronnen en tools gebruik je voor een omgevingsanalyse?

Met social media monitoring tools kun je onderzoeken wat mensen willen weten over het incident. Deze vul je aan met handmatig gevonden informatie via verschillende media (social media en reguliere media). Via woordvoerders en publieksvoorlichters kun je achterhalen wat vragen bij de pers en het publiek zijn. Kijk vooral ook naar de eigen communicatie en het effect ervan.

Hoe ga je om met een omgevingsanalyse?

De analyse is een samenvatting van de bevindingen. Op basis daarvan  breng je een advies uit hoe verder te gaan in de communicatie over de gebeurtenis. Een omgevingsanalyse is slechts een weerspiegeling van de gevoelens en beleving, het moet geen mening geven: “Een omgevingsanalist doet niet aan voorspellingen, maar schetst verwachtingen”, vertelt Keesjan.


Een omgevingsanalyse is een neutrale blik op de situatie of bedrijf. “Als analist ben je puur beschouwer. Een communicatieadviseur gebruikt de analyse om tot een advies te komen”, benadrukt Keesjan. “De omgevingsanalyse is de satéprikker die het onderzoek bij elkaar houdt”.

Meer weten over samenwerken?

Neem contact op 2020

Meld je aan

Heb je nog geen account?
Maak er dan direct één aan!

Schrijf je in!